sady sporządzania wielostopniowego i wieloblokowego rachunku kosztów i wyników

Podstawowym narzędziem, które służy do oceny efektywności działań realizowanych w ośrodkach odpowiedzialności jest wielostopniowy i wieloblokowy rachunek kosztów i wyników. Jest on sporządzany w oparciu o model rachunku kosztów zmiennych i umożliwia prezentację wyników osiąganych w przedsiębiorstwie w podziale na poszczególne podmioty wewnętrzne. Rentowność wyodrębnionych oddziałów jest analizowana za pomocą wielostopniowych marż pokrycia – marż brutto.

Sporządzając wielostopniowy i wieloblokowy rachunek kosztów i wyników dla Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Busku-Zdroju musimy wziąć pod uwagę następujące koszty: koszty bezpośrednie wykonywanych usług, koszty stałe oddziałów i koszty stałe całego przedsiębiorstwa. Zbiór informacji o kosztach, przychodach i wynikach dla PSSE jako całości w ujęciu wielostopniowym oraz w formie czytelnego sprawozdania dla użytkownika prezentuje tabela 6.3.

Tabela 6.3.: Rachunek wielostopniowy i wieloblokowy kosztów i usług za 2002 w PSSE

	Oddział Higieny Komunalnej	Oddział Epidemiologii	Oddział Higieny Pracy	Oddział Higieny Żywności
Przychody ze sprzedaży usług	45 229,09	53 712,86	46 369,99	55 570,07
Koszty zmienne usług	3 571,42	4 272,10	1 100,20	4 270,00
Marża brutto I	41 657,67	49 440,76	45 269,79	51 300,07
Koszty stałe oddziałów	118 246,30	148 086,38	80 155,96	147 238,56
Marże brutto II	– 76 588,63	– 98 645,62	– 34 886,17	– 95 938,49
Marże brutto III	– 306 058,91
Koszty stałe PSSE	688 941,09
Marża brutto IV	– 995 000,00

Marża brutto I jest wynikiem ustalonym za rok 2002 jako różnica między przychodami uzyskanymi ze sprzedaży usług, a kosztami zmiennymi wykonanych usług. Marża ta jest podstawowym kryterium oceny rentowności. Marża brutto II jest to pomniejszenie marży brutto I o koszty stałe oddziałów. Obserwując wynik marży brutto I i marży brutto II, bardzo łatwo dojdziemy do wniosku, że przychody ze sprzedaży usług w PSSE w roku 2002 wystarczyły na pokrycie kosztów zmiennych w całości, a kosztów stałych oddziałów tylko w 30%. Sumując marżę II dla oddziałów otrzymamy marżę brutto III. Marża III mówi o wyniku przedsiębiorstwa w danym okresie, służącym na pokrycie jego kosztów stałych.

Od marży brutto III odejmujemy koszty stałe PSSE i otrzymujemy marżę brutto IV.

Marża brutto IV jest liczbą ujemna i pokrywana jest ze środków budżetowych gminy.

Analizując rachunek wielostopniowy i wieloblokowy kosztów i wyników za rok 2002, bardzo łatwo dochodzimy do wniosku, że PSSE nie ma wystarczających przychodów do samodzielnego funkcjonowania. Przychody ze sprzedaży usług wystarczają tylko na pokrycie kosztów zmiennych usług i tylko 30 % kosztów stałych oddziałów, dlatego marża brutto II i marża brutto III jest liczba ujemną. Koszty stałe PSSE i pozostałe koszty stałe oddziałów musza więc być pokrywane ze środków budżetowych gminy. Dokładnie przedstawiają to przedstawione poniżej sprawozdania.

Sprawozdanie o środkach pozabudżetowych za rok 2002.

Przychody:

42. Wpływy z usług – 200 882,01

Rozchody:

28. Podróże służbowe krajowe 4 693,00                  441
29. Materiały i wyposażenie 81 833,40                  421
30. Leki i materiały 18 902,02                  423
31. Energia 31 283,96                  426
32. Usługi materialne 42 434,24                  427
33. Usługi niematerialne 2 656,35                  430
34. Zakup paliwa i usługi transportu 19 079,04

Razem                        200 882,01

Sprawozdanie o wydatkach budżetowych

11. Osobowy fun. płac 738 650,00 401
12. Nagrody za rok 1999   57 996,22                  404
13. Materiały i wyposażenie 7 838,70                  421
14. Energia 9 559,00                  426
15. Składki na ZUS 133 201,93 411
16. Fundusz pracy 18 354,15                  412
17. Odpis na fundusz świadczeń socjalnych 29 400,00 444

Razem                        995 000,00